ويتامين e

ويتامين e

مقدمه

ويتامين E يكي از ويتامينهاي محلول در چربي است. دليل شهرت ويتامين E خاصيت آنتي اكسيدان آن است. كه عبارتست از كاهش عوامل شيميايي مخربي كه در اثر استرسهاي فيزيولوژيكي و محيطي در خون بوجود آمده است. اين خاصيت در ويتامين E و ويتامين C موجود است. كسانيكه در مشاغل پراسترس فعاليت دارند، كساني كه به بيماريهاي مزمن مبتلا هستند و يا دچار صدمات كلي شده‌اند از جمله افرادي هستند كه به اين ويتامين توجه بسياري نشان مي‌دهند. اين ويتامين در عملكرد كليه سلولها موثر است از اين رو كمبود آن عوارض زيادي را در پي خواهد داشت.

تاريخچه كشف اين ويتامين

ويتامين E در سال 1920 به عنوان فاكتوري محلول در چربي و ضد سقط جنين شناخته شد و نام علمي آن توكوفرول (Tocopherol) است. اين ويتامين بخصوص در نزد حيوانات مانند موش مورد مطالعه قرار گرفته است. تجربه نشان داده است كه اگر موشها را تحت يك رژيم غذايي مصنوعي بدون چربي قرار دهند اختلالاتي در عمل توليد مثل حيوان پديدار مي‌شود. اوانس نشان داد كه اين اختلالات به علت فقدان يك ويتامين محلول در چربي غير از ويتامين A و ويتامين D مي‌باشد.

ساختمان شيميايي

ويتامين E به فرمول C29H50O2 يك تركيب هتروسيكليك مشتق از هسته كرومان است. از اتصال يك حلقه بنزني و يك حلقه هتروسيكليك اكسيژن دار به نام پيران ، هسته كرومان حاصل مي‌گردد. توكوفرول در حلقه بنزني داراي سه ريشه متيل و يك عامل و يك عامل هيدروكسيل و در حلقه پيران داراي يك ريشه متيل و يك زنجير 16 كربني است. علاوه بر آلفا توكوفرول در طبيعت تركيبات مشابه ديگري وجود دارند كه اختلاف ساختمان شيميايي آنها با آلفا توكوفرول در تعداد و محل ريشه‌هاي متيل حلقه بنزني است.

خواص فيزيولوژيك

فقدان اين ويتامين در برخي پستانداران مانند موش موجب عقيم شدن حيوان مي‌گردد. كمبود ويتامين E در موش موجب استحاله عضلات مخطط و بروز ضايعات از نوع ديستروفي عضلاني نيز مي‌گردد. در انسان در اثر كمبود يا فقدان ويتامين E اختلالات توليد مثل و عوارض ديستروفي عضلاني مشاهده نشده است. تشخيص حالات كمبود ويتامين E در انسان به كمك آزمايشات ساده امكان‌پذير است.

هر چه ميزان كمبود ويتامين شديدتر باشد حساسيت گويچه‌هاي سرخ در برابر آب اكسيژنه و سرعت هموليز آنها افزايش مي‌يابد. مهمترين عوارض كمبود ويتامين در اين گونه نوزادان كم خوني ، ورم بدن و افزايش تعداد سلولهاي رتيكولوسيت در خون مي‌باشد. ميزان انتقال ويتامين E از راه جفت به جنين بسيار محدود است. يكي از مهمترين خواص شيميايي ويتامين E حساسيت زياد آن در برابر تركيبات اكسيد كننده است.

عملكرد ويتامين E در برابر بيماريها

ويتامين E يك آنتي اكسيدان است. اين ويتامين در لايه چربي ديواره سلول و در داخل سلول قرار دارد و از بروز تخريب در ديواره سلول جلوگيري مي‌كند. همين عملكرد ويتامين E است كه از بروز تخريب داخل عروق و سكته‌هاي قلبي جلوگيري مي‌كند. كمبودهاي غذايي بر ذخيره آن در بدن موثر است. كمبود آن در بيماريهاي قلبي بيشتر ديده شده است. بررسي اثرات آنتي اكسيدان E در بسياري از شرايط تخريبي چون پيري ، آلودگي هوا ، استرسهاي محيطي ، سرطان ، بيماريهاي قلبي ، آب مرواريد ، ديابت و عفونت در حال انجام است.

منابع ويتامين E

ويتامين E تنها توسط گياهان توليد مي شود. در برگها و دانه‌ها ، خصوصا روغنهاي گياهي موجود است و ميزان مورد نياز روزانه آن در بدن 7 تا 9 ميليگرم مي‌باشد. با مصرف روزانه سبوس گندم ، آفتابگردان ، بادام ، ذرت و زيتون مي‌توانيد ميزان زيادي ويتامين E دريافت كنيد. ميزان مصرف از اين مواد غذايي بايد در حد نياز باشد. مثلا مصرف روزانه 2 قاشق غذاخوري روغن آفتابگردان بدون اينكه حرارت ببيند نياز شما را برآورده مي‌سازد.

اثرات كمبود ويتامين E

اثرات كمبود ويتامين E در اعصاب ، عروق و اندامهاي توليد مثلي مشخص مي‌شود. البته 5 تا 10 سال طول مي‌كشد تا ذخائر بدني اين ويتامين تمام شود و علائم پايان يافتن ذخيره آن در بدن ، عدم پاسخگويي به محركهاي محيط ، ضعف عضلات ، عدم توانايي در حفظ تعادل و اختلال در بينايي است. البته كمبود در اين حد در افرادي كه مشكلات هضم و جذب چربي داشته باشند بروز مي‌كند. ولي بطور كلي چون ويتامين E در حفاظت از غشاي سلول موثر است و در كمبود آن در مراحل اوليه ، جراحتهاي سريع پوست مشاهده مي‌شود. اين ويتامين در سقط جنين در رحم اثر بسزايي دارد كه در آزمايشات حيواني نيز مشخص شده است.

فوايد ويتامين E بر پوست

  ويتامين E فوايد بي‌شماري براي پوست دارد كه از آن جمله مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:

خاصيت آنتي‌اكسيداني: ويتامين E روند پيري پوست را كند كرده و از غشاي سلولي كه از اسيدهاي چرب اشباع نشده پلي ساخته شده‌اند و نسبت به اكسيداسيون بسيار حساس‌اند، محافظت مي‌كند.

خاصيت ضد التهابي: ويتامين E با جلوگيري از آزاد شدن برخي آنزيم‌ها يا ميانجي‌هاي مسوول التهاب از بروز التهاب پيشگيري مي‌كند.

محافظت در برابر آسيب‌هاي ناشي از اشعه‌ ماوراي بنفش استفاده از كرمي كه حاوي ويتامين E است قبل از قرار گرفتن زير نور آفتاب مي‌تواند احتمال ايجاد چروك و تومورهاي سرطاني را كاهش دهد.

 خاصيت مرطوب‌كنندگي: ويتامين E با مقاوم كردن قشر نازك هيدروليپيدي پوست را مقاوم كرده و رطوبت آن را حفظ مي‌كند.

 محرك حركات زيرپوستي: ويتامين E با تحريك سلول‌هاي رگ‌هاي خوني سبب افزايش حركت زيرپوستي مي‌شود و به عبارتي خون را زير پوست به جريان مي‌اندازد.

 مصرف مكمل ويتامين E لازم است ?

معمولا در كشورهاي صنعتي كسي مبتلا به كمبود ويتامين E نيست. تنها افرادي كه دچار مشكلات جذب از دستگاه گوارش‌اند يا رژيم بسيار فقير از نظر چربي دارند دچار كمبود ويتامين E مي‌شوند. به هر حال قبل از مصرف مكمل بايد در رابطه با ميزان مصرف و مدت زمان مصرف با پزشك مشورت كنيد.